Χρήστος Θεοφίλης

Το πορτραίτο του Dorian Gray

Μετά από δέκα οκτώ χρόνια απουσίας από τις αίθουσες τέχνης ο Χρήστος Θεοφίλης παρουσιάζεται τώρα στην γκαλερί «Έκφραση» με μία έκθεση έργων του που έχει στηθεί από τον θεωρητικό Κώστα Σταυρόπουλο. Ο καλλιτέχνης αυτός της γενιάς του ’80, της οποίας οι στόχοι ακόμη δεν έχουν καταγραφεί συστηματικά, καταθέτει μια ιδιαίτερη και εντελώς προσωπική άποψη, με μέθοδο όμως, όχι ξένη προς την προηγούμενη πορεία του.

Με έναν αποσπασματικό τρόπο, που πρόσκειται στα δεδομένα της εποχής μας, ο ζωγράφος σταχυολογεί θέματα και εκφραστικούς τρόπους από την τέχνη των 150 περίπου τελευταίων χρόνων και δημιουργεί μία εικόνα του σήμερα, κινούμενη, ρευστή και, κυρίως ανοιχτή σε νέες εξελίξεις και άλλες προτάσεις. Στα έργα του βλέπουμε τις πινελιές σαν «κόμμα» των ζωγράφων του Ιμπρεσιονισμού, οι οποίες όμως δεν συνδέονται μεταξύ τους και έτσι δεν δημιουργούν χώρο, αλλά συνειδητοποιούμε και το πέρασμα από τον Εξπρεσιονισμό, με την αφαιρετική γραφή, το «σπάσιμο» της φόρμας, καθώς και την παραμόρφωση των χαρακτηριστικών στο πρόσωπο, που οδηγεί στην έκφραση του πόνου και της μοναξιάς. Παρατηρούμε ακόμη τη χαρά από τη δημιουργία του Ματίς, με τα κόκκινα λουλούδια που θα μπορούσαν να είναι και ένα στοιχείο από τη φιλοσοφία της Ποπ αρτ, καθώς και τη βαθιά γνώση του έργου του Πικάσο, το οποίο φαίνεται σαν να αφομοιώνεται από τον Θεοφίλη με τον ίδιο τρόπο, που και ο Ισπανός δημιουργός αφομοίωνε θέματα από άλλες παραδόσεις και τα έκανε δικά του.

Η παλαιά του προσήλωση στην προσωπικότητα και το έργο του Μαλέβιτς εμφανίζεται και τώρα σποραδικά με το μοτίβο του σταυρού που συνδυάζεται με στοιχεία χώρου, όπως είναι τα μικρά σκισίματα στον καμβά, σύμφωνα με την έννοια των concetti spaziali του Λούτσιο Φοντάνα. Στο έργο του Θεοφίλη είναι σαφής ακόμη η διδασκαλία του Φλούξους και της δημιουργίας του Γιόζεφ Μπόυς, όπως επίσης η ατμόσφαιρα που απορρέει και από άλλα έργα εφήμερα, όπως είναι τα γκράφιτι στους δρόμους και όσα έχουν επηρεαστεί από τον Μπασκιά.

Από τα θέματα στους πίνακές του αυτό που κυριαρχεί είναι η ανθρώπινη μορφή, μία φιγούρα σαν προτομή, χωρίς ένδειξη φύλου, πότε μόνη και πότε με τους συντρόφους της, που πλαισιώνεται από καθαρά καλλιτεχνικά χαρακτηριστικά και τα οποία εκφράζουν κάθε φορά μία συναισθηματική κατάσταση. Είναι η φιγούρα του ίδιου του ζωγράφου, ο οποίος με αυτόν τον τρόπο αποκαλύπτεται σαν να αυτοβιογραφείται μπροστά στα μάτια μας, ενώ παράλληλα γίνεται και ένα σύμβολο για το αδιέξοδο που αντιμετωπίζει η τέχνη σήμερα. ΄Ισως η βόμβα μολότωφ που ο Θεοφίλης με έναν ποιητικό, της καθημερινότητας τρόπο, έχει ενσωματώσει σε τρία από τα έργα του, να είναι τελικά η λύση! Αλλά και αυτή αμφισβητείται από τον ίδιο έντονα, αφού μετατρέπεται σε άγγελο ή σε ερωτικό στοιχείο, τόσο εύθραυστο όμως, όσο και τα κρυστάλλινα ποτήρια που την περιβάλλουν.

Εάν ακόμη και τώρα που έχουν ειπωθεί και παρουσιαστεί σχεδόν τα πάντα, ανάμεσα στους βασικούς στόχους των καλλιτεχνών είναι η διατύπωση ενός πρωτότυπου και προσωπικού ύφους, ο Χρήστος Θεοφίλης το έχει πετύχει. Με την έκθεσή του αυτή δεν δίνει λύσεις, θέτει, όμως ερωτήματα και μας εισάγει στον δικό του, απροσδόκητα νεανικό προβληματισμό, πάντοτε με έναν εξαιρετικά ευαίσθητο και ποιητικό τρόπο.

Μελίτα Εμμανουήλ

Ιστορικός Τέχνης

Καθηγήτρια της Σχολής Αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ