Χρήστος Ν. Θεοφίλης – Κώστας Σταυρόπουλος

Από Σύνταξη -17 Φεβρουαρίου, 2014

Μετωπική συνομιλία ανοιχτού διαλόγου

Η τέχνη στις εσωτερικές της αλληλουχίες βιώνει βίαια τις αόρατες αλλαγές που επιτελούνται στο πεδίο διαμόρφωσης του τεχνολογικού ολοκληρωτισμού. Σ’ αυτό το πεδίο θα οικοδομηθούν οι κοινωνίες, σε φύση τεχνητή, μελαγχολικές αποδυναμωμένες από ανία, αποζητώντας πευκώνες και Θεό, αποζητώντας ό,τι πρόσφεραν σ’ αυτή τους τη συναλλαγή. Να βιαστούμε σήμερα εγκλωβίζοντας σε μουσεία-αποσκευές τους Παρθενώνες, την εξορυγμένη απ’ τα έγκατα της γης μακραίωνη πολιτισμική μας Ιστορία μη τυχόν κινδυνεύσει από εκείνο το αύριο.

Για την τέχνη και τον ποιητικό κριτικό στοχασμό μη φοβάστε, θα συνομιλούν σε πεδιάδες του τίποτα συμπαντικές και μόνες. Εκεί θα συνεχίσουμε ως ατομική πρωτοβουλία το διάλογο…

Έτσι προλόγιζε ο ζωγράφος και κριτικός τέχνης Χρήστος Θεοφίλης μιαν αδημοσίευτη συζήτηση που έγινε το 2012 ανάμεσα στον ίδιο και τον μακαρίτη πια Κώστα Σταυρόπουλο. Και επειδή οι άνθρωποι πεθαίνουν οριστικά, μόνο όταν οι φίλοι τους ξεχνούν, θεωρούμε -8 μήνες μετά το θάνατό του- υποχρέωση της μνήμης να ανακαλέσουμε στο ζοφερό παρόν τη μορφή, τα «ανδραγαθήματα» και τους στοχασμούς, ενός πραγματικά ξεχωριστού ανθρώπου…

Tριάντα χρόνια που διαβάζω κείμενά σου παρατηρώ να υπερασπίζεσαι με ιερό πάθος τις πρωτοποριακές κοινωνικές ιδέες στην τέχνη και τον κριτικό στοχασμό. Πού βρισκόμαστε σήμερα; Προχωρήσαμε ή δρούμε κολλημένοι στο φόβο του ηλεκτρονικού τεχνολογικού ολοκληρωτισμού;

Αν αυτό συμβαίνει με μένα, τότε με κάνεις να αισθάνομαι ότι κουβαλάω υπέρβαρα φορτία πρωτοποριακών κοινωνικών και καλλιτεχνικών ιδεών και δεν θα επιθυμούσα κάτι περισσότερο. Αλλά στο δικό μας, ανοιχτό διάλογο, θα ήθελα να κινηθούμε πέρα από τη γοητεία του ακινητοποιημένου παρελθόντος, να πούμε τι είναι πρωτοπορία σήμερα. Έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον να διαλογιζόμαστε τιμώντας το ανειρήνευτο γίγνεσθαι κι ας απαντήσουμε ενδεχομένως με λάθος, νόμιμο το παράπτωμά μας.

Είναι μια καλή στιγμή να μιλήσουμε για το πού πάει ο κόσμος

Αν όντως θέλουμε να ήμαστε ανοιχτοί στο διάλογο ώς τα όρια της διαλεκτικής του έντασης, οφείλουμε να συμβουλευόμαστε πριν απ’ όλα την κίνηση της Ιστορίας και μετά ν’ αποφανθούμε για το πού πάει ο κόσμος. Θα προτάξω στη συνομιλία μας το ιστορικό βιογράφημα της Ιστορίας και της κοινωνικής συνείδησης: ότι έχουμε μεταφερθεί από το 1950 και μετά στην ταξική ρήξη κεφαλαίου κι εργασίας, στη συνολική ρήξη κοινωνίας και φύσης. Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει πρωτίστως ότι στο στάδιο αυτό εκβιάζεται ο άνθρωπος να ξεριζωθεί απ’ την παραδοσιακή φύση και να οδηγηθεί θλιβερός μετανάστης στην τεχνητή. Στον παράδεισο δηλαδή του πλαστικού τάπητα, στην αδιέξοδη θερμοκοιτίδα της βιοτεχνολογίας των έγκλειστων ανθοβολώνων σε πολυτελή ενυδρεία. Απ’ αυτό το δρόμο της αλόγιστης οικονομικής ανάπτυξης πέφτει ο άνθρωπος στην παγίδα-ιδεολογία του υπερκέρδους και της υπερκατανάλωσης, που μοιραία διασπά την οικολογική ισορροπία του πλανήτη.

Αυτή είναι η γραμμή της ιστορίας και της κοινωνίας;

Αυτή τη γραμμή προσπαθώ ν’ αποκαλύψω στον αναγνώστη και να πω ότι η βιομηχανική και η ταξική κοινωνική επανάσταση κυριάρχησαν στην 100ετία του 1850-1950 και ό,τι υποσχέθηκαν κατέληξε στο αρμάρι της Ιστορίας. Η τέχνη, η ηλεκτρονική τεχνολογία κι ο κριτικός στοχασμός της σήμερον συντάσσονται στις γραμμές της πυκνής αντιστασιακής κοινωνικής συνείδησης, ορκισμένες οντότητες ενάντια σε κάθε μορφή κοινωνικής τυραννίας.

Ο ηλεκτρονικός τεχνολογικός πολιτισμός βρίσκεται σε μετωπική αντιπαράθεση με τον τεχνολογικό ολοκληρωτισμό, αλόγιστο μέγεθος του μετα-καπιταλισμού. Σ’ αυτό το πλέγμα της διαλεκτικής κίνησης της ιστορίας βιορρυθμίζει τις ανάσες του ο άνθρωπος, η τέχνη κι ο κριτικός στοχασμός.

Βρισκόμαστε, το θέλουμε ή όχι, στην επική εξέλιξη των Ηλεκτρονικών Μέσων παραγωγής και των παραγωγικών δυνάμεων που θα λέγε ο Μαρξ μαζί του κι ο Έγκελς, εμπνευστές κι οι δύο της κοσμοθεωρίας του ιστορικού υλισμού. Με βάση αυτή την παρατήρηση μπορούμε να προσδιορίσουμε και το μέγεθος του ηλεκτρονικού μετακαπιταλισμού, παραγωγό της κοινωνικής μελαγχολίας.

Σ’ αυτή τη φάση εξέλιξης είναι καλό που η τέχνη και ο κριτικός στοχασμός μένουν όρθιες οντότητες ελευθερίας και δυνάμεις αναχαίτισης του βάρβαρου κι αλόγιστου κέρδους.

Πριν από 30 χρόνια αυτές οι ιδέες δεν κυκλοφορούσαν ευανάγνωστα στο ευρύτερο κοινό. Σήμερα τις προσλαμβάνει με συγκίνηση…

Στόχος της πρωτοποριακής τέχνης και του κοινωνικού ιδεολόγου επαναστάτη είναι πώς να ιδεολογήσει τη διάνοιά τους στη μεγαλύτερη δυνατή διαλεκτική ένταση. Να πολεμήσει τον ηλεκτρονικό ολοκληρωτισμό, τροφό του κοινωνικού κομφορμισμού και του καταναλωτικού μαζάνθρωπου. Δεν νομίζω ότι είπα μέχρις εδώ κάτι παράδοξο κι ούτε αυτό που θα πω τώρα, ότι η μοντέρνα τέχνη πέρασε στην εννοιολογική τέχνη μετά το 1950 κι ότι ο Πικάσο ήταν κορυφαίος της μοντέρνας τέχνης κι ο Γιόζεφ Μπόις κορυφαίος της εννοιολογικής τέχνης.

Τώρα βλέπουμε κάτι πέρα απ’ την εννοιολογική τέχνη…

Να πω, ότι πεδίο δράσης κι έκφρασης της εννοιολογικής τέχνης είναι η στιγμή κυριαρχίας του ηλεκτρονικού νοείν με δευτεραγωνίστρια τη σοφία της καρδιάς. Το ηλεκτρονικό νοείν γεννάει καθώς αχνοφαίνεται, όπως είπες στον ορίζοντα του χρόνου, το είδος γραφής της βιο-αρτ και της ηλεκτρόνικα αρτ, «παιδιά» του ηλεκτρονικού νοείν. Βρισκόμαστε δηλαδή μπροστά στη δυνατότητα να παράγουμε εικόνα χωρίς τη διαμεσολάβηση της αντικειμενικής πραγματικότητας. Από την ώρα που ο άνθρωπος πάτησε και δρασκέλισε το Διάστημα, όλα τα μέχρι χθες ανατράπηκαν θετικά. Κινηθήκαμε μέσα σε μια ώρα 3.000 χρόνια μπροστά, και σ’ όλα τα επίπεδα και μέτωπα δράσης της κοινωνικής δημιουργίας άναψαν πυρκαγιές…

Προχωρήσαμε στην ηλεκτρονική δημοκρατία και στην ηλεκτρονική γραμματική. Το κομπιούτερ παράγει ποίηση, αν ο άνθρωπος το χρησιμοποιήσει ως δημιουργός.

Θα πεις κάτι άλλο;

Να πω. Αυτά που υποστηρίζεις, τα υποστήριζες και πριν από 30 χρόνια. Χρόνια δύσβατα στην πρόσληψή τους από το ευρύτερο κοινό. Το ευχαριστιέσαι τώρα που διευρύνθηκε σημαντικά το κοινό γνώμης και φίλος συνάμα της ανυποχώρητης καινούργιας πρωτοπορίας;

Και ποιος δεν θέλει να επαληθεύονται οι προφητείες του στην πράξη. Όμως οφείλουμε να προχωρήσουμε πιο πέρα, στα καινούργια μεγέθη της μορφοπλαστικής απελευθέρωσης του εικαστικού λόγου. Αυτό είναι το υλικό των πεποιθήσεών μου, ευτυχής ποιητικός οδυρμός της φύσης μέσα μου και της κοινωνίας, υλική βάση της πολιτισμικής γεωμετρίας του «υπάρχω».

Στις μέρες μας, θα το επαναλάβω κουραστικά, ζούμε στις οντότητες επικοινωνίας της ηλεκτρονικής δημοκρατίας και της ηλεκτρονικής γραμματικής κι η τέχνη συνεχίζει ν’ απαρτίζεται από τους 4 αυτονομημένους λόγους: το μουσικό, τον εικαστικό, τον γραπτό (πεζό και έμμετρο) και τον φιλμικό. Μια και είπα παραπάνω ότι αποσύρθηκαν τα 3 είδη δημοκρατίας, η υπόσχεση της κοινωνικής δημοκρατίας δεν επαληθεύτηκε ποτέ στην πράξη πως τάχα όλη η εξουσία… στα σοβιέτ. Μετεξελίχτηκε στη δικτατορία του προλεταριάτου, στον συγκεντρωτικό και αντιδημοκρατικό υπαρκτό σοσιαλισμό.

Αυτά ας τα χρεώσουμε στο παρελθόν, βαλσαμωμένα επιμελώς και εντοιχισμένα στην ακινητοποιημένη ιστορία…

Θέλω να σε ρωτήσω: Πώς και σου έλαχε πριν από 20 χρόνια να πλοηγήσεις την εμφάνιση και τη διαδρομή της γενιάς του ΄80 κάνοντας το 1988 εκείνη την ομαδική εικαστική έκθεση με 33 νέους καλλιτέχνες με τον τίτλο «Συναντήσεις- Επισημάνσεις- Αντιπαραθέσεις»;

Το πράγμα είναι απλό. Έπιασα το κατεστημένο στον ύπνο, όπως ο Λένιν τον Κερένσκι. Διάλεξα καλλιτέχνες άγνωστους, άλλο που αυτή τη στιγμή τρέχουν όλοι τους λαμπερά αστέρια στον αττικό ουρανό.

Οι καλλιτέχνες που συμμετείχαν αναγνωρίζουν την προσφορά στην κλίμακα μιας έκθεσης- έκπληξη, που προσδιόρισε τη γενιά του ΄80;

Οι καλλιτέχνες κατάλαβαν έμμεσα μαζί με το κοινό τα όσα υπόσχονταν η ριζοσπαστική σκέψη για μια καινούργια πρωτοπορία στων ιδεών την περιπέτεια. Έτσι γινόταν, έτσι γίνεται κι έτσι θα συνεχίσει να γίνεται το παιχνίδι, να συνυπάρχει ο θρίαμβος μαζί με τη μιζέρια. 14 από την έκθεση των 33 λειτουργούν σήμερα σαν μισθοφόροι εικαστικοί λοχαγοί στις διάφορες σχολές τέχνης. Κάποιους άλλους τους πήρε η ιδιωτική πρωτοβουλία με το μαγικό ραβδί της τεχνεμπορίας και τους γυρίζει στα εικαστικο-πάζαρά της. Έμειναν 10 περίπου κι άλλοι τόσοι που ανανέωσαν το απαράτ της γενιάς του ΄80, ανοιχτός δρόμος αφύπνισης που μας προσφέρει ο ευδαιμονισμός του 21ου ηλεκτρονικού αιώνα.

Η δεύτερη σημαντική επιτυχία σου είναι η ίδρυση του Μουσείου Βάσω Κατράκη στο Αιτωλικό.

Η ίδρυση του Μουσείου μου πήρε 15 χρόνια κι αν πέτυχε ο στόχος μου, πέτυχε χάρις στο ιερό πείσμα μου. Είναι μια καθαρή πράξη ρήγματος αυτό το Μουσείο στην παχυλή ευημερία της πολιτείας, έργο της ατομικής πρωτοβουλίας. Αλλά αυτό επιτάσσει η «μέσα» εντολή του έργου της Βάσως. Έργο μοναδικό στον κόσμο χαραγμένο στο σκληρό υλικό της πέτρας. Τώρα μένει να φοβόμαστε τους εραστές καταληψίες του Μουσείου, οδηγώντας το στην ιδεολογία του κοινωνικού παραγοντισμού. Αλλά μάλλον θα χαλάσουν πολλά ζευγάρια παπούτσια περιμένοντας να πέσει του κριαριού ο χρυσός θησαυρός…

Σημαντική είναι κι η έκδοση της ποιητικής σου συλλογής Παρίσταμαι με τα 174 ποιήματά της.

Δεν είναι παράδοξη πράξη η συγγραφή της αφού παραμένει πάντα ερωμένη μου η ποίηση. Κράτησε κι αυτή η προσπάθεια μια 10ετία, αλλά το αποτέλεσμα δικαιώνει κάθε περιπέτεια της εφηβείας του μυαλού μας. Αλλά καλύτερα είναι να με βγάλεις από την παγίδα της προσωπικής μου δράσης, αν η γενιά του ’80, αν η ποιητική συλλογή, αν το Μουσείο Βάσω Κατράκη, αν οι 4.000 σελίδες παραγωγής του θεωρητικού συγγραφικού κριτικού στοχασμού μου και αν οι 15 σημαντικές ομαδικές εικαστικές εκθέσεις φορείς των ριζοσπαστικών και πρωτοποριακών ιδεών μου, πολλά προσέφεραν. Βαρετά ανδραγαθήματα.

Να πούμε πού πάει ο κόσμος ήταν η… συμφωνία μας.

 ΑRT ACT: Τόποι ερωτικής χημείας της τέχνης Του Κώστα ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ

ΑRT ACT: Τόποι ερωτικής χημείας της τέχνης
Συντάκτης : Ημ/νία καταχώρησης : 24/08/2007 14:17:58 -------------------------------------------------------------------------------- Του Κώστα ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ*
Πριν ακόμα ανοίξει τις πόρτες του το ART ACT στο νοήμον κοινό και στους πρωτοκλασάτους εικαστικούς καλλιτέχνες και τους θεωρητικούς της τέχνης: αισθητικούς, ιστορικούς και τεχνοκριτικούς, για έναν ανοιχτό διάλογο ως τη διαλεκτική του ένταση και όχι παραπέρα στον καβγά του αντιπάλου, γέμισε ο χώρος του από γόνιμο ενθουσιασμό συμμετοχής. Και τώρα αναρωτιούνται οι καχύποπτοι και οι αφελείς ποιες είναι οι αιτίες αυτού του ενθουσιασμού. Έχει πράγματι ιδιαίτερο ενδιαφέρον πριν απ' όλα η συνάντηση σε κοινό χώρο ή στίβο των ελεύθερων κοινωνικών ιδεών, καθώς αντέχουν στις αντιπαραθέσεις των διαφορετικών. Θερμό πεδίο και υλικό της μαχόμενης σκέψης των ριζοσπαστικών ενοραματικών προσανατολισμών. Μικρός εις το δέμας ο χώρος του ART ACT, μεγάλες όμως σε μέγεθος οι πνευματικές και οι καλλιτεχνικές του δραστηριότητες. Στο χώρο συναντιούνται και τα δύο είδη, οι κάτοχοι ενός κάποιου πανεπιστημιακού παπίρ και οι συγγραφείς του επαναστατικού κοινωνικού στοχασμού και τέχνης, που τους στηρίζει το έργο τους, ίδιοι με τον νομπελίστα Πορτογάλο Σαραμάγκο ή τον Ρίτσο και τον Αλεξάνδρου. Αυτή η συνάντηση συνουσίας έχει το καλό που δημιουργεί σχέσεις γονιμικής ερωτικής χημείας στην τέχνη. Και μακριά από τους αφορισμούς του Ζαν Μπωντριγιάρ, που ισχυρίζεται ότι δεν υπάρχουν σήμερα οι λέξεις και οι έννοιες ριζοσπαστικός, επαναστάτης, διαφορετικά κοινωνικά συστήματα, αντίπαλα στρατόπεδα και άλλα. Μιλάει με αφελή αυτοπεποίθηση και αυταπάτη συνάμα για το τέλος της ιστορίας, της τέχνης, της ιδεολογίας και άλλα παρόμοια αποφθέγματα, θεωρητικά σλόγκαν μάλλον με επτασφράγιστα σελοφάν, έγκλειστα του ακινητοποιημένου κριτικού στοχασμού. Τα ισχυρίζεται όλα αυτά ο Μπωντριγιάρ γιατί δεν πήρε μυρουδιά απ' τη σημερινή κοινωνική ιδεολογία και συμπεριφορά της υπαρκτής ατομικής πρωτοβουλίας με κριτική παρέμβαση και το είδος της ανυποχώρητης κοινωνικής αντιστασιακής συνείδησης κατά της κατεστημένης κοινωνικής εξουσίας, που τη συνθέτουν η κρατική και η ιδιωτική πρωτοβουλία. Πανικόβλητες από τον φόβο μήπως και χάσουν τον λουφέ του κοινωνικού παραγοντισμού και του άκρατου επαγγελματισμού της τεχνεμπορίας. Αντίπαλός τους η ατομική πρωτοβουλία, που επιμένει να αυτοδιαχειρίζεται της δικής της παραγωγής τα πνευματικά και καλλιτεχνικά προϊόντα και να μην παραδίνεται στη μαστρωπία της ένοχης τεχνεμπορίας, που παράγει το έργο εκ προθέσεως σφάγιο της υπεροργανωμένης αγοράς του ηλεκτρονικού μετακαπιταλισμού. Δεν έχει πάρει μυρουδιά επίσης ο αγαπητός Μπωντριγιάρ την κυριαρχία της ηλεκτρονικής τεχνολογικής επανάστασης στο μέγιστο σήμερα. Συντηρείται με παρωχημένες ιδέες και αντιλήψεις του ακινητοποιημένου παρελθόντος, καθώς και από τα αφοριστικά θεωρητικά σλόγκαν του μεταμοντέρνου τάχα. Αρκεί να βάλεις μια λέξη στο "μετά" και όλα έπονται και φαντάζουν πήλινος δράκοντας του καινούργιου. Αγνοεί το ειδικό βάρος της δυναμικής παρουσίας των σύγχρονων ηλεκτρονικών μεταβιομηχανικών κοινωνικών και τον ηλεκτρονικό τεχνολογικό πολιτισμό, αντίθετος στον ηλεκτρονικό τεχνολογικό ολοκληρωτισμό. Αν δεν υπάρξει βαθύτερη κατανόηση των σύγχρονων δεδομένων, η θεωρία θα αναπαράγει τον εαυτό της λέγοντας κουραφέξαλα συνθήματα, αντί να σκύψει στα νάματα των ποιητικών χρησμών του γίγνεσθαι. Η ίδια η ιστορία απαντάει στο ερώτημα από μόνη της και δεν μας κάνει τη χάρη να αδρανούμε για λίγο έστω. Οι θεωρητικές πεποιθήσεις χωρίς αντίκρισμα και η επαλήθευση στην άγια καθημερινότητα, ανοιχτός ορίζοντας των πολλαπλών ροών στην τέχνη και τη σύγχρονη σκέψη, πάει ο κόπος χαμένος. Το ART ACT τα διαπραγματεύεται όλα αυτά στον χώρο του με ωριμότητα και θάρρος ως σύγχρονη κοινωνική πραγματικότητα, υποκείμενη στη δραματική έλλειψη των μέσων έκφρασης και επικοινωνίας του εικαστικού χώρου, αποκλεισμένος από τον περιοδικό και ημερήσιο τύπο και την ηλεκτρονική οθόνη της τηλεόρασης. Καλύπτουν τα ηλεκτρονικά παράθυρά της τα χοντρόδερμα φτηνά μυαλά σε καθημερινή βάση με στόχο τον παραγοντισμό και τη λεηλάτηση του ανοχύρωτου εικαστικού χώρου της πρωτοπορίας. Έτσι θα πω ότι όλα αυτά ευνοούν και ενισχύουν τη θέση του ART ACT για την ενθουσιώδη εισροή στις αίθουσές του σε όλους όσοι αντέχουν τον κοινωνικό διάλογο. Μ' αυτόν τον τρόπο σπάει τους κλειστούς κώδικες επικοινωνίας που επιμένουν να λειτουργούν χωρίς νομικό πλαίσιο, χωρίς κανένα δικαίωμα και μόνο με υποχρεώσεις στην εν αφασία πολιτεία. Λάτρης του μπιγκ μπράδερ. Ψυχαγωγία - εκτελεστικό απόσπασμα της ελεύθερης συνείδησης. Το ART ACT λειτουργεί σαν μια απελευθερωμένη νησίδα στο χάος των αντιπαραθέσεων και προφέρει ποιητικές ανάσες στους εξορισμένους ναυαγούς ποιητές και προς τιμήν του. Η άλλη σοβαρή διάγνωση είναι το πυκνό ετήσιο πρόγραμμα και η ποικιλία της θεματολογίας του. Αλλιώς θα ήταν ένας ακόμα χώρος άτολμος και άχρωμος και μια απ' τα ίδια. Θα ήταν υπάκουο στις υποδείξεις των ηλεκτρονικών εργολάβων που δρουν μέσα κι έξω από το κράτος, οργανωμένοι μιντιάτορες του πήλινου γιγαντισμού. Τον χώρο του κινεί εμπνευσμένα ο 50χρονος ζωγράφος Χρήστος Θεοφίλης, χρόνια ασκημένος στις δημόσιες σχέσεις, και το σημαντικότερο είναι που το ART ACT δρα έξω από τα κατεστημένα εικαστικά ενυδρεία ως ελευθερογνώμων του άδολου ποιητικού ψυχισμού, μόνιμα μεθυσμένος για το αύριο. Τα όρια της ιδεολογίας και της αισθητικής του είναι ο χώρος της μοντέρνας τέχνης αλλά και ανοιχτός στη σημερινή κυρίαρχη εννοιολογική τέχνη και έτοιμος πάλι να αποδεχτεί και τη βιοτέχνη, επική διάσταση και εσωτερική αξία του ηλεκτρονικού τεχνολογικού πολιτισμού, διάσπαρτος στους ιστούς του νεαρού 21ου ηλεκτρονικού αιώνα. Οι εικαστικοί καλλιτέχνες και οι θεωρητικοί του κριτικού στοχασμού έχουν διαλέξει ως αφετηρία, και το γνωρίζει καλά αυτό ο Θεοφίλης, τη γενιά του '80. Και από εκεί ξεκινούν με σιγουριά να ρίξουν φως στο σήμερα. Η γενιά του '80 έσπασε εντυπωσιακά την παραδοσιακή φόρμα γραφής και γι' αυτό δικαιούται να περάσει άγρυπνη απ' τα προπύλαια του επαναστατημένου ακραία 21ου αιώνα με τις πολλές και νεότερες πρωτοπορίες στην τέχνη και τον στοχασμό.
* Ο Κώστας Σταυρόπουλος είναι τεχνοκριτικός -------------------------------------------------------------------------------- Copyright © "Η ΑΥΓΗ".

 Οι εικαστικοί καλλιτέχνες και οι θεωρητικοί του κριτικού στοχασμού έχουν διαλέξει ως αφετηρία, και το γνωρίζει καλά αυτό ο Θεοφίλης, τη γενιά του '80. Και από εκεί ξεκινούν με σιγουριά να ρίξουν φως στο σήμερα. Η γενιά του '80 έσπασε εντυπωσιακά την παραδοσιακή φόρμα γραφής και γι' αυτό δικαιούται να περάσει άγρυπνη απ' τα προπύλαια του επαναστατημένου ακραία 21ου αιώνα με τις πολλές και νεότερες πρωτοπορίες στην τέχνη και τον στοχασμό. * Ο Κώστας Σταυρόπουλος είναι τεχνοκριτικός

 "TA NEA" Τετάρτη 27 Σεπτεμβρίου 2006

Αρ. Φύλλου 18650

ΧΑΡΗΣ ΚΑΜΠΟΥΡΙΔΗΣ ΚΡΙΤΙΚΗ ΕΙΚΑΣΤΙΚΩΝ Εξημερώνεται η πρωτοπορία;

Το μοντέρνο ύφος κυριαρχεί στην εικαστική σκηνή. Όχι βέβαια πάνω από τους καναπέδες των σπιτιών ή στις εκθέσεις των γνωστών γκαλερί, αλλά στις εγκαταστάσεις ή περφόρμανς που γίνονται σε πρώην στρατόπεδα ή εργοστάσια και σε αρχαιολογικούς χώρους, σε σταθμούς μετρό, σε γκαλερί του Ψυρή και στις σελίδες των περιοδικών λάιφ-στάιλ και διασκέδασης. Δεν μπορεί να το αγνοήσει κανείς, το φαινόμενο βρίσκεται πάλι σε έξαρση εντυπώσεων, ενώ η «άλλη πλευρά» - η ζωγραφική με μπογιές πάνω σε μουσαμά - εξακολουθεί να είναι αυτή που αγοράζεται αθόρυβα και κυριαρχεί στους πιο χειμωνιάτικους εκθεσιακούς μήνες. Δεν έχει τις συμβατικές ιεραρχήσεις η περιοχή αυτή της σύγχρονης τέχνης, οι «φυλές» των ακραίων μοντέρνων κυβερνώνται από κριτήρια όπως: ποιος κατόρθωσε να επιλεγεί σε μεγάλη έκθεση τεχνοκριτικού, ποιος έκανε παράξενη περφόρμανς, ποιος μας έκανε να μην καταλαβαίνουμε τι ακριβώς βλέπουμε στο βιντεο-έργο του. Εύλογο μεν - οι πρωτοπόροι «δεν πιστεύουν στην Ιστορία, αφού έχει παραδείγματα για οτιδήποτε» -, ανεξήγητο από την άλλη αφού οι εικαστικές αυτές δραστηριότητες, αν και εφήμερες, καταγράφονται προσεκτικά ως ντοκουμέντα και γίνονται «δείγμα εργασίας», σε φακέλους υποψηφίων καθηγητών καλλιτεχνικών σχολών. Λογιότητα: Προσωπικά, έχω καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η ευρύτατη αυτή περιοχή καλλιτεχνικών γεγονότων θα πρέπει να ονομασθεί «λόγια» ή βιβλιογραφική τέχνη, αφού καθοριστικό στοιχείο της είναι η έντονη σχέση με θεωρίες, η προτεραιότητα των εννοιακών προθέσεων εις βάρος του ευτοεξηγούμενου οπτικού αποτελέσματος και τέλος η απασχόληση επιβίωσης για τους περισσότερους που δεν είναι άλλη από τη διδασκαλία στη μέση ή ανώτατη εκπαίδευση. Επειδή πάντως η Ιστορία υπάρχει και τα πρωτόκολλα μετράνε, για τους μελετητές έστω, καλό θα είναι οι φιλότεχνοι αυτών των περιοχών να τιμούν τους ιστορικούς πρωτοπόρους τους, αυτούς στους οποίους κόστισε η καινοτομία, ιδίως αφού έγινε σε εποχές που η χλεύη ήταν δεδομένη και όχι ο έπαινος του λάιφ-στάιλ, όπως σήμερα. Ποιος θυμάται - τεχνοκριτικός ή μουσείο - ας πούμε τον Λεωνίδα Χρηστάκη απ' τα χρόνια του 1950; Υπάρχει ένας χώρος τέχνης που μαζεύει αυτές τις καλλιτεχνικές δυνάμεις, όχι τόσο αυτές που ακούγονται από τις εκδηλώσεις των μουσείων, όσο τις «άστεγες», αλλά καθόλου άγνωστες. Αναφέρομαι στο Art-act, έναν μικρό αλλά υπερδραστήριο χώρο εκδηλώσεων «για λίγους», κυριολεκτικά και μεταφορικά, δύσκολο να τον βρει κανείς πίσω από τον Άρειο Πάγο, αλλά φεύγοντας είχα την ευχάριστη γεύση που άφηνε στο μυαλό και στις αισθήσεις πριν δεκαετίες ο «Δεσμός» της Ακαδημίας, η «Ώρα» του Μπαχαριάν, η «Άλλη Πόλη» των Χονδρού-Κατσιάνη και η «Τούντα» στα πρώτα της χρόνια. Ο διευθυντής Χρήστος Θεοφίλης, εικαστικός καλλιτέχνης ο ίδιος, διαμόρφωσε ένα πρόγραμμα όπου για μήνες και μέρα παρά μέρα θα γίνονται εκδηλώσεις (εκθέσεις και συζητήσεις) που καλύπτουν όλο το εικαστικό φάσμα, με σχεδόν όλους τους θεωρητικούς σε παρέλαση. ΤΑ ΝΕΑ , 27/09/2006 , Σελ.: P35

Κωδικός άρθρου: A18650P352 Αυτό το κείμενο εκτυπώθηκε από "ΤΑ ΝΕΑ", στη διεύθυνση

http://ta-nea.dolnet.gr/print_article.php?e=A&f=18650...

 Μελίτα Εμμανουήλ Το Art-Act είναι ένας καθαρά καλλιτεχνικός χώρος

Art-Act

Το Art-Act είναι ένας καθαρά καλλιτεχνικός χώρος, όπου υπάρχει η δυνατότητα του διαλόγου ανάμεσα στους θεωρητικούς και τους καλλιτέχνες επάνω σε θέματα που αφορούν την τέχνη, αλλά και την παιδεία ή την κοινωνία. Είναι μία μικρή σε τετραγωνικά μέτρα, αίθουσα, αλλά μεγάλη και περιεκτική από ιδέες, διάθεση, και κυρίως από απόψεις όλων των τάσεων. Ο ζωγράφος Χρήστος Θεοφίλης που είναι ο εμπνευστής και μοναδικός συντελεστής της ιδέας αυτής, εργάζεται ασταμάτητα, σχεδιάζει το πρόγραμμα των ομιλιών, έρχεται σε επαφή με τους καλλιτέχνες και τους θεωρητικούς και στη συνέχεια διευθύνει με ευγένεια και μαεστρία τις συναντήσεις. Για τον ιστορικό ή θεωρητικό της τέχνης, ειδικότερα, το Art-Act είναι πραγματικά πολύτιμο. Η μελέτη της ιστορίας της τέχνης είναι στείρα χωρίς την επαφή και το διάλογο με τους ίδιους τους δημιουργούς. Ο ιστορικός συνειδητοποιεί εκεί ότι οι ζωγράφοι, οι γλύπτες, οι «εικαστικοί» γνωρίζουν τα πράγματα από «μέσα», όχι επιφανειακά . Στο Art-Act δεν έχουν σημασία οι χρονολογίες και τα κινήματα, αλλά η ίδια η δημιουργία. Στην εποχή μας, που χαρακτηρίζεται, εκτός των άλλων, και από την απομόνωση του ανθρώπου, ένας τέτοιος χώρος, στον οποίο αναπτύσσεται η επικοινωνία και ο ελεύθερος διάλογος, είναι μία όαση, μία ανάσα. Φαντάζομαι ότι κάπως έτσι θα ήταν και η ατμόσφαιρα στο café Guerbois, εκεί όπου οι Ιμπρεσιονιστές συναντιόντουσαν με τους λογοτέχνες και τους ποιητές της εποχής και μιλούσαν για την τέχνη. Κάπως έτσι, άλλωστε, δημιουργούνται και οι νέες ιδέες.

Μελίτα Εμμανουήλ Καθηγήτρια Ιστορίας της Τέχνης Σχολή Αρχιτεκτόνων, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο

 Θανάσης Μουτσόπουλος το Art-act κάνει πράξη έναν πραγματικό πλουραλισμό.

art_act

Στην εικαστική Αθήνα του 2007 που «βράζει» από φιλόδοξα projects και αναρίθμητους αυτοαναγορευμένους παράγοντες, τo Art-act είναι μια διαφορετική κατάσταση. Σε μια κοινωνία (και αυτό επηρεάζει και τα εικαστικά) στραμμένη όλο και περισσότερο στην κερδοσκοπία, το art-act δεν έχει οποιαδήποτε εμπλοκή σ’ αυτό, ούτε και αποτελεί συγκοινωνούν δοχείο για άλλες κερδοσκοπικές δραστηριότητες. Σε μια εικαστική κοινότητα (καλλιτέχνες και θεωρητικοί) που συνήθιζαν να εκφράζονται με βαρύγδουπο, ξύλινο λόγο και με το αζημίωτο λατρείες το Art-act προτείνει απλές κουβέντες, συχνά ειλικρινείς. Σε μια εποχή όπου οι ομάδες συσπειρώνονται γύρω από δίπολα (αναπαραστατικοί-εννοιακοί, πρωτοβάθμιοι-δευτεροβάθμιοι, πρωτοποριακοί-οπισθοδρομικοί, γέροι-νέοι, Βρετανοί-όχι Βρετανοί,…) το Art-act κάνει πράξη έναν πραγματικό πλουραλισμό. Οι συγκεντρώσεις γίνονται εδώ δύο φορές τη βδομάδα (Δευτέρα και Παρασκευή) γύρω στις 8.00 το βράδυ. Καλλιτέχνες παρουσιάζουν τη δουλειά τους, θεωρητικοί αναλύουν κάποιο θέμα, αμφότεροι συζητούν και (συχνά) συγκρούονται (όχι αναγκαστικά οι πρώτοι με τους δεύτερους) όμως αυτό είναι που δίνει τη σημασία σ’ αυτή τη δραστηριότητα. Και που αλλού θα δεις ιστορικές μορφές της μεταπολεμικής τέχνης να διαπληκτίζονται με εξεγερμένους νέους; Δεν είναι γκλάμουρ αλλά είναι οικείο. Δεν είναι της μόδας αλλά συχνά είναι συγκινητικό. Δεν είναι πάντα ενδιαφέρον αλλά είναι πάντα ανοιχτό σε όλους.

Θανάσης Μουτσόπουλος

 MAΡΙΑ ΜΑΡΑΓΚΟΥ Επιστροφή ενός ροκά της δεκαετίας του 1980

Πρόκειται για τον Χρήστο Θεοφίλη, δημιουργικά αναρχικό, η ζωγραφική του οποίου διέθετε το στοιχείο της μόνιμης αμφισβήτησης.Επειτα από απουσία πολλών χρόνων, με παρουσία έντονη ωστόσο στις συζητήσεις για την τέχνη στο στέκι του στου Γκύζη, αλλά και το blog του στο Διαδίκτυο, που παρακολουθούμε όλοι, ο Θεοφίλης επανήλθε με μια έκθεση στην «Εκφραση». Το γνωστό άναρχα δημιουργικό ροκ πάθος συνεχίζεται με έργα που έχουν λόγο ύπαρξης στον χώρο του εξπρεσιονισμού και στις παρυφές του σουρεαλισμού. Μια έντιμη δουλειά που μιλά για την αλήθεια της εξακολουθώντας να πείθει ότι «τα κουρέλια τραγουδάνε ακόμη», για να θυμηθούμε τον ποιητικό τίτλο της ταινίας του Νικολαΐδη.

ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 10/12/2007

 Παναγιώτης Σ. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ Το art-act τιμά το όνομα του και αποτελεί στην Αθήνα, το μάχιμο χώρο για την εικαστική θεωρία

Το Art-act, ή η πρωτοπορία συνεχίζει να συζητά

Ημ/νία καταχώρησης : 31/10/2007 19:22:09

Στον εβδομο χρόνο λειτουργίας του εισέρχεται το art-act και συνεχίζει να ασκείται όπως γράφει ο Κώστας Σταυρόπουλος "ευφυώς στο στοχασμό, στην τέχνη και στην επικοινωνία των διαφορετικών κοινωνικών ιδεών". Εικαστικοί καλλιτέχνες, τεχνοκριτικοί, ιστορικοί της τέχνης και κυρίως άτομα που θέλουν να μιλήσουν για την τέχνη μαζεύονται δυο φορές την εβδομάδα στο χώρο της οδού Σφαέλου. Το πυκνό πρόγραμμα του καλύπτει ένα τεράστιο εύρος θεωρητικών αντικειμένων και προβλημάτων από συζητήσεις για τη μοντερνικότητα, αφιερώματα σε καλλιτέχνες, θεματικές ενότητες μέχρι προβολές βίντεο ή διαφανειών. Το art-act τιμά το όνομα του και αποτελεί στην Αθήνα, το μάχιμο χώρο για την εικαστική θεωρία. Ο διευθυντής του, ο εικαστικός Χρήστος Θεοφίλης φέρνει στο μυαλό τον Μπαχαριάν της "Ώρας" της δεκαετίας του ογδόντα και τον Κατσιάνη της "άλλης πόλης". Αναλογιζόμενος το έργο που προσφέρει στη θεωρία το art-act δυο σκέψεις μου έρχονται στο μυαλό: Θυμάμαι, αρχικά, τη διάκριση που κάνει ο Χέγκελ για τη κατανόηση ενός καλλιτεχνικού μορφώματος. Ταξινομούσε την πρόσληψη του καλλιτεχνικού μορφώματος σε κάποιες κατηγορίες. Υπάρχει η πρόσληψη από τον ειδικό που παρακολουθεί, κατά κάποιο τρόπο εσωτερικά, το έργο. Υπάρχει ο μη-ειδικός που αναζητά στο έργο ένα γενικό συμβολισμό. Τέλος υπάρχει και το καλλιεργημένο υποκείμενο που συλλαμβάνει το έργο ως πολιτισμικό φαινόμενο. Το υποκείμενο αυτό ως καλλιεργημένος θεατής ή ακροατής έχει μεγαλύτερη σημασία από τις δυο προηγούμενες κατηγορίες. Αναγορεύεται στον κατ’ εξοχήν γνώστη του αντικειμένου και η γνώμη του έχει την πλέον βαρύνουσα σημασία. Η δεύτερη σκέψη που συνεχίζει την πρώτη υπάρχει στον πρώτο τόμο της Αισθητικής της Αντίστασης του Πήτερ Βάις. The Aesthetics of Resistance, Duke University Press 2005. Ο αφηγητής του μυθιστορήματος και η παρέα στο Βερολίνο του 1937 προσπαθούν να εφεύρουν τρόπους για να εκφράσουν την έχθρα τους για το ναζιστικό καθεστώς. Σημειωτέον πρόκειται για πραγματικά γεγονότα. Συναντιούνται λοιπόν στα μουσεία, στις στοές και σε υπόγεια, και στις συζητήσεις τους αυτές ερευνούν τη συγγένεια μεταξύ των πολιτικών αντίστασης και της τέχνης. Αυτή είναι η καρδιά του μυθιστορήματος του Weiss. Πρόκειται για νέους ανθρώπους που σπουδάζουν στο νυχτερινό γυμνάσιο και επιδιώκουν -όπως σημειώνει ο Χάμπερμας-να αποσπάσουν "από το ευαίσθητο πέτρωμα του αντικειμενικού πνεύματος κάποια θραύσματα". Στόχος τους ήταν η ιδιοποίηση της κουλτούρας του μοντέρνου που βαλλόταν από τους ναζί. Η ουσιαστική χειρονομία τους υπήρξε κάτι περισσότερο. Επρόκειτο για την ιδιοποίηση της κουλτούρας των ειδικών μέσα από το πρίσμα του βιωμένου κόσμου της καθημερινότητας. Για τον Χάμπερμας μια τέτοια χειρονομία που θυμίζει τα φιλοσοφικά καφενεία του διαφωτισμού, το καφέ-Βολταίρο των ντανταιστών, τις ανέλπιδες σουρεαλιστικές επαναστάσεις, τον Μπρέχτ ή τον Μπένγιαμιν, αποτελεί την απόδειξη ότι το πρόταγμα του μοντέρνου παραμένει ζωντανό και σε ισχύ. Το art-act κάνει κάτι ζωντανό όχι μόνο γιατί παράγει εικαστική θεωρία αλλά γιατί αυτή η θεωρία φεύγει από τα τείχη των θεσμών, ανοίγεται και εμπλουτίζει τον βιόκοσμο της καθημερινότητας και των καλλιεργημένων πολιτών. Οι διαλέξεις, οι συζητήσεις κυρίως οι συγκρούσεις που δημιουργούνται εκεί αποδεικνύουν τον πλούτο και τη ζωντάνια αυτού του βιωμένου κόσμου ως ενός κομματιού-μικρού ή μεγάλου είναι αδιάφορο- αυτού του τρίτου πόλου που μπαίνει ανάμεσα στους θεσμούς και στην αγορά. Τέλος, στα χρόνια λειτουργίας έχει ήδη δημιουργήσει ένα σημαντικό αρχείο που καταγράφει ένα κομμάτι της ζώσας εικαστικής μας ζωής αλλά και της παράδοσης της. Αυτά τα ντοκουμέντα πρέπει να δημοσιοποιηθούν, να αποτελέσουν το αντικείμενο εκδόσεων. Πραγματικά θεωρώ ότι αυτό που ονομάζουμε μοντέρνο διασώζεται από αυτές τις προσπάθειες ιδιοποίησης της κουλτούρας. Αυτές οι προσπάθειες πρέπει να διευρυνθούν και να πολλαπλασιάζονται, διευρύνοντας ταυτόχρονα το αίτημα της κριτικής.

Παναγιώτης Σ. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ

Copyright © "Η ΑΥΓΗ".

 Κώστας Σταυρόπουλος 

2002 Ιαν.

Δυόμισι χρόνια και καλά κρατάει το ART-ACT, ασκούμενο ευφυώς στο στοχασμό, την τέχνη και την επικοινωνία των διαφορετικών κοινωνικών ιδεών.

Πέρασαν απ’ τον ιδεολογικό χώρο δράσης του όλοι σχεδόν οι μεγάλοι κι οι μικρότεροι εικαστικοί καλλιτέχνες, παρουσιάζοντας διεξοδικά το έργο τους. Mίλησαν γι αυτό και κάποτε κάποτε ήταν ενεργοί ακροατές.

Tο ART-ACT κινείται πάνω σε δυο παράλληλους πυρήνες, καθώς έτσι έχουν διαμορφωθεί ως τώρα τα πράγματα. Tο ιδανικό σημείο της κοινής συνάντησης των διαφορετικών, λειτουργεί γονιμικά, χάρις στην αντοχή των διαλεκτικών αντιπαραθέσεων, δημιουργική άσκηση της δημοκρατικής συνείδησης, σημείο κατανόησης του σύγχρονου και του ιδεολογικού ευδαιμονισμού.

Tον έναν πυρήνα εκπροσωπεί η ομάδα των θεσμικών, γι αυτό φιλοξενείται στο ART-ACT το μεγαλύτερο μέρος των καθηγητών της AΣKT της Aθήνας και της Θεσσαλονίκης, τους πανεπιστημιακούς καθηγητές, αισθητικούς, τεχνοκριτικούς και ιστορικούς της τέχνης.

O δεύτερο πυρήνας εκφράζει και καλύπτει αυτούς που δρουν αυτονομημένα και αυτοδιαχειρίζονται το έργο τους έξω απ’ τους θεσμούς. Tους ακραιφνείς ιδεολόγους της κριτικής παρέμβασης, με μια λέξη, αυτούς που λειτουργούν στο χώρο των εικαστικών τεχνών απ’ τα σημεία οράσεως της ατομικής πρωτοβουλίας.

Mέσα στα δυόμισι χρόνια της άμεσης συνάντησης στον ίδιο χώρο, συμπορεύονται δημιουργικά και ουσιαστικά για την κοινή υπόθεση των εικαστικών τεχνών κυρίως. Γιατί ο χώρος του ART-ACT φιλοξενεί και συγγραφείς του πεζού και του έμμετρου λόγου, σκηνοθέτες του θεάτρου και του κινηματογράφου.

Oι διαλέξεις, οι ελεύθερες συζητήσεις, η προβολή διαφανειών, προϊόντα της ψηφιακής τέχνης, βίντεο και άλλες δραστηριότητες αφθονούν στον εν λόγω χώρο.

Eνοραματικός στόχος και προσανατολισμός ο ανοιχτός διάλογος της καλλιτεχνικής, της στοχαστικής και κοινωνικής επικοινωνίας του σύγχρονου ηλεκτρονικού τεχνολογικού πολιτισμού. Γνήσιο τέκνο των μεταβιομηχανικών ηλεκτρονικών κοινωνιών, σημείο κορύφωσης όλων αυτών το ηλεκτρονικό νοείν, πέντε βήματα πέρα απ’ τη σοφία της καρδιάς.

Σ’ αυτό το στάδιο εξέλιξης του κριτικού στοχασμού και της τέχνης, κυριαρχεί φανερά η εννοιλογική τέχνη.

Aπομακρυνθήκαμε νεότερα απ’ τη μοντέρνα τέχνη, φωνή αυτή της βιομηχανικής και της ταξικής κοινωνικής επανάστασης (1850-1950).

Σ’ αυτό το πυκνό ιδεοδρόμιο κινείται δυναμικά δυόμισι χρόνια το ART-ACT και καλά τα καταφέρνει ως τώρα.

Ο Κώστας Σταυρόπουλος είναι τεχνοκριτικός

 Dimitra Siaterli Οι παρουσιάσεις, συζητήσεις, οι πολιτιστικές πρωτοβουλίες και οι εκθέσεις του ART ACT του Χρήστου Θεοφίλη στον μικρό γόνιμο χώρο της οδού Σφαέλου σφράγισαν μια καρποφόρα εποχή. Η καταγραφή των δρώμενων απο τον άγρυπνο φρουρό της ενεργού τέχνης Θεοφίλη, τώρα αποδυκνύεται ανεκτίμητη. Σ΄ ευχαριστούμε Χρήστο!1

Το" ευχαριστώ" μας είναι μικρό για όλα όσα έχεις κάνει για μάς τους καλλιτέχνες, για την τέχνη και γι αυτόν τον μίζερο τόπο που τρώει τα παιδιά του και δεν αναγνωρίζει τίποτα.