Ο Χρήστος Θεοφίλης είναι Έλληνας εικαστικός καλλιτέχνης, γνωστός για το πολυσχιδές έργο του στη ζωγραφική αλλά και στα νέα μέσα. Γεννήθηκε το 1955 στην Αθήνα και ακολούθησε μια ασυνήθιστη πορεία προς την τέχνη. Παρά το ότι δεν φοίτησε αρχικά στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών, ανέπτυξε ένα ξεχωριστό προσωπικό ύφος και διακρίθηκε τόσο στην Ελλάδα όσο και διεθνώς. Στην καριέρα του έχει δραστηριοποιηθεί ως ζωγράφος, ψηφιακός καλλιτέχνης, επιμελητής εκθέσεων και κριτικός τέχνης, συμβάλλοντας ενεργά στα ελληνικά «γράμματα και τέχνες». Παρακάτω παρουσιάζονται οι σημαντικότερες πτυχές του έργου και της πορείας του.
Καλλιτεχνικό ύφος και τεχνοτροπίες
Το έργο του Θεοφίλη χαρακτηρίζεται από σουρεαλιστικές εικόνες και ένα ιδιότυπο οπτικό λεξιλόγιο. Πολλοί πίνακές του απεικονίζουν φανταστικές, ονειρικές σκηνές, στοιχείο που τον κατατάσσει ανάμεσα στους σύγχρονους εκπροσώπους του σουρεαλισμού . Σταδιακά, ο Θεοφίλης επεκτάθηκε πέρα από τη ζωγραφική με λάδι σε καμβά, αξιοποιώντας νέα μέσα και ψηφιακές τεχνικές. Είναι γνωστός ως καλλιτέχνης που ασχολείται με την computer art, digital art και new media art – δηλαδή δημιουργεί έργα με τη χρήση υπολογιστή και ψηφιακών εργαλείων . Αυτή η στροφή του προς τα νέα μέσα τον κατέστησε έναν από τους πρωτοπόρους Έλληνες καλλιτέχνες στην ψηφιακή τέχνη.
Ένα ιδιαίτερο προσωπικό στοιχείο που επηρέασε την τεχνοτροπία του είναι ότι διαπίστωσε πως έπασχε από μια μορφή αχρωματοψίας, που του δυσκολεύει τη διάκριση ορισμένων απαλών τόνων . Παρόλα αυτά, η εσωτερική του ανάγκη για έκφραση τον ώθησε να ξεπεράσει αυτό το εμπόδιο με δημιουργικούς τρόπους. Συνέχισε αδιάκοπα να ζωγραφίζει, εστιάζοντας σε έντονα χρώματα και ισχυρές αντιθέσεις, μετατρέποντας την αδυναμία αυτή σε μέρος του καλλιτεχνικού του ύφους. Το αποτέλεσμα είναι έργα με δυναμική παλέτα και έντονη φαντασία, όπου η τεχνική αρτιότητα συνδυάζεται με ένα ιδιόμορφο, προσωπικό όραμα του κόσμου.
Εκθέσεις και καλλιτεχνική πορεία
Παρά τις αρχικές δυσκολίες, ο Θεοφίλης ξεκίνησε την πορεία του ως καλλιτέχνης στις αρχές της δεκαετίας του 1980. Αφού δεν πέτυχε στις εισαγωγικές εξετάσεις της ΑΣΚΤ το 1973, πήρε έναν διαφορετικό δρόμο: σπούδασε στη Σχολή Εμποροπλοιάρχων Ωνάση και εργάστηκε ως μηχανικός στο εμπορικό ναυτικό, ταξιδεύοντας μέχρι το 1979 . Κατά τη διάρκεια των ταξιδιών του, όμως, συνέχισε να ζωγραφίζει ασταμάτητα, χτίζοντας τις βάσεις της τέχνης του παράλληλα με μια εναλλακτική καριέρα .
Η πρώτη σημαντική εμφάνισή του ως ζωγράφος έγινε το 1982 στην Αθήνα, όπου συμμετείχε σε έκθεση και τιμήθηκε με βραβείο από την Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (ΕΟΚ) για το έργο του . Αυτή η διάκριση τον έφερε στο προσκήνιο και σηματοδότησε την απαρχή της επαγγελματικής του αναγνώρισης στον χώρο της τέχνης. Έκτοτε, ο Θεοφίλης έχει παρουσιάσει έργα του σε πολυάριθμες εκθέσεις.
Συγκεκριμένα, έχει συμμετάσχει σε δεκάδες ομαδικές εκθέσεις σε Ελλάδα και εξωτερικό. Το 2008 ανέλαβε την επιμέλεια της έκθεσης «Η αισθητική ενεργοποίηση του ανάξιου υλικού» (The Esthetic Activation of Unworthy Material) στην Αθήνα, όπου δέκα Έλληνες καλλιτέχνες παρουσίασαν έργα από φαινομενικά «ταπεινά» υλικά – μια έκθεση που οργάνωσε ο ίδιος ως μέλος της Πανελλήνιας Ένωσης Λογοτεχνών . Η εμπλοκή του αυτή καταδεικνύει τον διττό ρόλο του, τόσο ως δημιουργού όσο και ως επιμελητή, διευρύνοντας τη συμβολή του στα εικαστικά δρώμενα.
Τα τελευταία χρόνια, ο Θεοφίλης συμμετείχε και σε μεγάλες διεθνείς διοργανώσεις σύγχρονης τέχνης. Για παράδειγμα, το 2019 εκπροσωπήθηκε από την γκαλερί EPsilon Art Gallery στη Διεθνή Έκθεση Art Thessaloniki (21–24 Νοεμβρίου 2019) , παρουσιάζοντας ψηφιακά έργα του. Την ίδια χρονιά παρουσίασε έργα του και στην Arte Padova 2019 στην Ιταλία, μία από τις σημαντικές εμπορικές φουάρ σύγχρονης τέχνης, στο περίπτερο της EPsilon Art Gallery . Αυτές οι συμμετοχές σε διεθνείς φουάρ καταδεικνύουν ότι το έργο του έχει διεθνή απήχηση και ταξιδεύει πέρα από τα ελληνικά σύνορα.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Θεοφίλης ίδρυσε το Ινστιτούτο Σύγχρονης Τέχνης “Art-Act” στην Αθήνα, με στόχο τη συγκέντρωση και τεκμηρίωση πληροφοριών για το έργο Ελλήνων εικαστικών δημιουργών . Ο χώρος αυτός λειτούργησε και ως ανεξάρτητη γκαλερί, όπου διοργάνωσε παρουσιάσεις καλλιτεχνών και εκθέσεις. Μέσω του Art-Act (με έδρα την οδό Σφαέλου 3), ο Θεοφίλης συνέβαλε στην ανάδειξη νέων καλλιτεχνών και στη δημιουργία ενός αρχείου για την ελληνική σύγχρονη τέχνη.
Γενική αναγνώριση του έργου
Το έργο του Χρήστου Θεοφίλη έχει τύχει ευρείας αναγνώρισης τόσο από το κοινό όσο και από την καλλιτεχνική κοινότητα. Η πρώιμη βράβευσή του το 1982 από έναν ευρωπαϊκό θεσμό (ΕΟΚ) αποτέλεσε σημαντική αναγνώριση του ταλέντου του σε πανευρωπαϊκό επίπεδο . Έκτοτε, συνεχίζει να χαίρει εκτίμησης: κριτικοί τέχνης έχουν σχολιάσει θετικά τη σουρεαλιστική εικονογραφία του, ενώ οι τολμηρές ιδέες του στις επιμέλειες εκθέσεων έχουν χαρακτηριστεί πρωτότυπες.
Ο Θεοφίλης είναι ενεργό μέλος σε πνευματικούς φορείς. Αναφέρεται ως μέλος της Πανελλήνιας Ένωσης Λογοτεχνών, γεγονός που υπογραμμίζει τη συμβολή του στα ελληνικά γράμματα πέρα από τα εικαστικά . Παράλληλα, ως κριτικός τέχνης έχει συνεργαστεί με πλήθος εντύπων και ιστοσελίδων (βλ. επόμενη ενότητα), κερδίζοντας κύρος ως γνώστης και σχολιαστής της τέχνης. Αυτό το διπλό προφίλ – καλλιτέχνης και κριτικός – συνέβαλε στο να αναγνωρίζεται ο Θεοφίλης ως μια πολυσύνθετη προσωπικότητα στον χώρο της τέχνης.
Η αγορά τέχνης επίσης έχει δείξει ενδιαφέρον για το έργο του. Πίνακές του έχουν παρουσιαστεί σε δημοπρασίες και συλλογές εκτός Ελλάδας. Χαρακτηριστικό είναι ότι ένα σουρεαλιστικό ελαιοPainting του 1990 του Θεοφίλη δημοπρατήθηκε στις ΗΠΑ (Miami) το 2019 . Στην περιγραφή του έργου του σημειώνεται πως ο Θεοφίλης είναι “γνωστός για τις σουρεαλιστικές σκηνές και τα εικαστικά του έργα” , επιβεβαιώνοντας την φήμη του στον διεθνή χώρο του art market. Το γεγονός ότι τα έργα του βρίσκουν θέση σε διεθνείς δημοπρασίες και συλλογές υποδηλώνει την συλλεκτική αξία και το διαρκές ενδιαφέρον γύρω από την τέχνη του.
Δημοσιεύσεις και συνεντεύξεις
Εκτός από την καθαυτό καλλιτεχνική του δραστηριότητα, ο Χρήστος Θεοφίλης έχει έντονη παρουσία και στον τομέα των δημοσιεύσεων τέχνης. Ως art-critic και αρθρογράφος, υπήρξε μόνιμος συνεργάτης σε αρκετές ελληνικές εφημερίδες και περιοδικά πολιτισμού. Συγκεκριμένα, έχει δημοσιεύσει κριτικές, άρθρα και δοκίμια σε έντυπα όπως η εφημερίδα Η Αυγή, το περιοδικό Επενδυτής – Culture, καθώς και στις εφημερίδες Χρόνος, Η Ώρα των Δημοπρασιών και Δρόμος της Αριστεράς, μεταξύ άλλων . Η πολυγραφότατη αυτή δραστηριότητά του τον καθιστά μια σημαντική φωνή στην ελληνική καλλιτεχνική κριτική, γεφυρώνοντας τον κόσμο της δημιουργίας με αυτόν της ανάλυσης και του διαλόγου.
Ένα σημαντικό επίτευγμα στον εκδοτικό χώρο είναι η συμβολή του Θεοφίλη στη δημιουργία του “HellasArt – News”, του πρώτου ελληνικού ηλεκτρονικού περιοδικού τέχνης . Μέσα από αυτήν την διαδικτυακή πλατφόρμα, που ξεκίνησε στα τέλη της δεκαετίας του 2000, ο Θεοφίλης βοήθησε στην ενημέρωση και δικτύωση της καλλιτεχνικής κοινότητας, δημοσιεύοντας νέα, συνεντεύξεις καλλιτεχνών και κριτικές εκθέσεων στο διαδίκτυο. Η πρωτοβουλία αυτή υπήρξε καινοτόμος για την εποχή της και συνέβαλε στην ψηφιακή παρουσία της ελληνικής τέχνης.
Ο ίδιος ο Θεοφίλης έχει πραγματοποιήσει και εικονογραφήσεις εκδόσεων στον χώρο της λογοτεχνίας. Για παράδειγμα, ήταν υπεύθυνος για την εικονογράφηση (σχεδιασμό εξωφύλλου) του βιβλίου Ο κύκλος με την κιμωλία (ελληνική έκδοση του έργου του Μπέρτολτ Μπρεχτ) το 2006 . Επίσης, είχε επιμεληθεί την εικονογράφηση της ποιητικής συλλογής Πεζοί ήχοι (1991), μιας συλλογικής έκδοσης, συμβάλλοντας εικαστικά στο έντυπο περιεχόμενό της . Οι συνεργασίες αυτές δείχνουν τον διαρκή διάλογο που διατηρεί ο Θεοφίλης με τον κόσμο των γραμμάτων, προσφέροντας την καλλιτεχνική του ματιά σε λογοτεχνικά έργα.
Όσον αφορά τις συνεντεύξεις, ο Θεοφίλης ως πολυσχιδής δημιουργός έχει παρουσιαστεί σε πολιτιστικές εκπομπές και έντυπα, αν και ο ίδιος συνήθως εμφανίζεται περισσότερο με την πένα του παρά ως συνεντευξιαζόμενος. Παρ’ όλ’ αυτά, μέσα από τα κείμενά του και τις δημόσιες παρεμβάσεις του, μπορούμε να αντλήσουμε πολλά για τις απόψεις και την προσωπική του φιλοσοφία γύρω από την τέχνη. Χαρακτηριστικά, σε κείμενά του έχει ασκήσει κριτική σε ζητήματα όπως η εμπορευματοποίηση της τέχνης και οι θεσμικές πολιτικές για τον πολιτισμό, συμμετέχοντας ενεργά στον διάλογο για την πορεία της σύγχρονης τέχνης στην Ελλάδα.
Βραβεία και διακρίσεις
• Βραβείο ΕΟΚ (1982): Όπως προαναφέρθηκε, ο Θεοφίλης τιμήθηκε με πρώτο βραβείο σε έκθεση στην Αθήνα το 1982 από την Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα . Αυτή η διάκριση, σε ηλικία περίπου 26 ετών, αποτέλεσε ορόσημο που επιβεβαίωσε το ταλέντο του σε διεθνές επίπεδο και του έδωσε ώθηση για τη συνέχεια.
• Συμμετοχή σε διεθνείς φουάρ τέχνης: Η επιλογή του να εκπροσωπήσει την Ελλάδα σε φουάρ όπως η Art Thessaloniki και η Arte Padova το 2019 μπορεί να θεωρηθεί μορφή διάκρισης, καθώς τέτοιες διοργανώσεις συνήθως επιλέγουν καταξιωμένους καλλιτέχνες. Η παρουσία του ονόματός του σε διεθνή εκθεσιακά events αποτελεί τιμητική αναγνώριση του έργου του  .
• Πνευματικές διακρίσεις: Αν και όχι βραβείο με την στενή έννοια, η ιδιότητα του μόνιμου συνεργάτη σε κορυφαία έντυπα τέχνης και η συμμετοχή του σε οργανισμούς όπως η Πανελλήνια Ένωση Λογοτεχνών συνιστούν διακρίσεις στο πεδίο του. Δείχνουν ότι τον εμπιστεύονται ως ειδικό στην τέχνη και του αναγνωρίζουν κύρος στον λόγο του .
• Άλλες τιμητικές αναφορές: Κατά καιρούς, το έργο του Θεοφίλη έχει παρουσιαστεί σε καταλόγους εκθέσεων και αφιερώματα. Για παράδειγμα, επιφανείς συλλέκτες και ιστορικοί τέχνης έχουν συμπεριλάβει έργα του σε συλλογές και δημοσιεύσεις τους, γεγονός που αντανακλά μια άτυπη αλλά σημαντική διάκριση: την εκτίμηση των γνώσεων του χώρου. Επιπλέον, ως επιμελητής εκθέσεων, έχει συνεργαστεί με πολιτιστικούς φορείς, αποσπώντας θετικά σχόλια για την ευαισθησία και την διορατικότητά του στην ανάδειξη καλλιτεχνών.
Συνοψίζοντας, ο Χρήστος Θεοφίλης έχει διαγράψει μια αξιοσημείωτη πορεία από τις αφετηρίες της αυτοδίδακτης δημιουργίας του έως τη διεθνή αναγνώριση. Το πολυδιάστατο έργο του – από τους σουρεαλιστικούς πίνακες μέχρι τα ψηφιακά πειράματα και από την αρθρογραφία μέχρι την επιμέλεια εκθέσεων – τον κατατάσσει ανάμεσα στις ιδιότυπες μορφές της σύγχρονης ελληνικής τέχνης. Με συνδυασμό πάθους, γνώσης και νεωτερικότητας, ο Θεοφίλης συνεχίζει να εμπλουτίζει το εικαστικό τοπίο, αφήνοντας το προσωπικό του στίγμα στις τέχνες και τα γράμματα της Ελλάδας.
Πηγές:
• Προφίλ καλλιτέχνη και πληροφορίες βιογραφίας    (π.χ. αποσπάσματα από σημείωμα όπου αναφέρεται η αρχική εκπαίδευση και η ανακάλυψη αχρωματοψίας).
• Περιγραφή δημοπρασίας έργου του (1990) που υπογραμμίζει το σουρεαλιστικό ύφος και τη φήμη του .
• Αναφορά σε συμμετοχή του σε διεθνείς εκθέσεις τέχνης (Art Thessaloniki 2019, Arte Padova 2019)  .
• Δημοσίευμα για ομαδική έκθεση (2008) υπό την επιμέλειά του, με αναφορά στην ιδιότητά του ως μέλους λογοτεχνικού φορέα .
• Προφίλ Blogger και σχετικές πληροφορίες, όπου καταγράφεται η δράση του ως κριτικού τέχνης και συνεργάτη σε μέσα ενημέρωσης .
• Καταγραφή συμμετοχών του σε εκδόσεις (εικονογραφήσεις βιβλίων) .
